چه کسی در روابط جنسی موقت، مقصر است؟

نقش فمینیسم در بازتعریف روابط جنسیتی و زنانگی

تأثیر فمینیسم بر هویت جنسیتی

فمینیسم، به‌ویژه در موج‌های دوم و سوم، با چالش کشیدن نقش‌های جنسیتی سنتی، زنان را به کسب استقلال مالی، تحصیلات عالی و خودمختاری فردی تشویق کرده است. این تحولات فرصت‌های جدیدی برای زنان در حوزه‌های حرفه‌ای و اجتماعی فراهم کرده و به آن‌ها امکان داده تا روابط خود را با آزادی بیشتری تعریف کنند. بااین‌حال، برخی منتقدان معتقدند که تأکید بیش‌ازحد بر استقلال ممکن است به سرکوب زنانگی منجر شود، به‌گونه‌ای که زنان در تلاش برای اثبات خود، ویژگی‌های سنتی مانند emotional expressivenessرا کنار بگذارند. مطالعات نشان می‌دهند که پسا‌فمینیسم(postfeminism) به زنان امکان می‌دهد تا زنانگی را به‌صورت چندوجهی بازتعریف کنند، به‌طوری‌که استقلال و زنانگی به‌جای تضاد، مکمل یکدیگر باشند. این دیدگاه بر اهمیت خودآگاهی در تعریف هویت جنسیتی تأکید دارد.

چالش‌های افراط در فمینیسم

یکی از نگرانی‌های مرتبط با فمینیسم، گرایش برخی افراد به رفتارهای افراطی است که ممکن است به رقابت غیرسازنده یا تقابل با مردان منجر شود. این پدیده می‌تواند صمیمیت در روابط بین‌جنسیتی را کاهش دهد. روابط جنسیتی به‌عنوان یک ساختار اجتماعی، تحت تأثیر تعاملات قدرت شکل می‌گیرند، و افراط در هر ایدئولوژی می‌تواند به عدم تعادل در این روابط منجر شود. برای مثال، زنانی که به‌طور مداوم در پی اثبات خود هستند، ممکن است با فشار روانی مواجه شوند که بر کیفیت روابط عاطفی آن‌ها تأثیر منفی می‌گذارد. راه‌حل پیشنهادی، تقویت گفت‌وگوهای بین‌جنسیتی و تمرکز بر ارزش‌های مشترک است تا تعادل بین استقلال و صمیمیت حفظ شود.

حفظ تعادل بین استقلال و زنانگی

برای حفظ زنانگی در کنار استقلال، لازم است زنان و مردان به بازتعریف نقش‌های جنسیتی به‌صورت مشارکتی بپردازند. فمینیسم مدرن، به‌ویژه در چارچوب نظریه اینترسکشنالیتی (intersectionality)، بر اهمیت توجه به تفاوت‌های فرهنگی، نژادی، و طبقاتی در تعریف زنانگی تأکید دارد. تحقیقات نشان می‌دهد که زنان با در نظر گرفتن هویت‌های چندگانه خود، می‌توانند تعادلی بین استقلال و ویژگی‌های سنتی زنانگی برقرار کنند. این رویکرد نه‌تنها به زنان کمک می‌کند تا هویت خود را به‌صورت جامع‌تر تعریف کنند، بلکه به بهبود روابط بین‌جنسیتی نیز منجر می‌شود، زیرا انتظارات غیرواقعی از هر دو جنس کاهش می‌یابد.

نقش زنان و مردان در روابط جنسی موقت

مفهوم sexual gatekeepers

نظریه اقتصاد جنسی (sexual economics theory) زنان را به‌عنوان گزینشگر جنسی (sexual gatekeepers) معرفی می‌کند که تصمیم نهایی برای وقوع رابطه جنسی را می‌گیرند. این دیدگاه استدلال می‌کند که زنان به دلیل ارزش بالاتر منابع جنسی در بازار روابط، قدرت انتخاب بیشتری دارند. بااین‌حال، این نظریه تنها بخشی از واقعیت را پوشش می‌دهد، زیرا عوامل اجتماعی و فرهنگی، مانند استاندارد دوگانه جنسی (sexual double standard)، انتخاب‌های زنان را محدود می‌کنند. مطالعات نشان می‌دهد که زنان به دلیل روابط جنسی کوتاه‌مدت با قضاوت‌های اجتماعی بیشتری مواجه می‌شوند، در حالی‌که مردان اغلب به دلیل رفتار مشابه مورد تحسین قرار می‌گیرند. این نابرابری، تصمیم‌گیری زنان را تحت فشار قرار می‌دهد و مفهوم دروازه‌بانی را پیچیده‌تر می‌کند.

تأثیر فشارهای اجتماعی و فرهنگی

فشارهای اجتماعی، به‌ویژه در جوامعی با هنجارهای سنتی، زنان را در موقعیت دشواری قرار می‌دهند. زنان اغلب به دلیل ترس از قضاوت اجتماعی یا عدم اطمینان از لذت جنسی (orgasm gap)، کمتر پیشنهادات روابط جنسی موقت را می‌پذیرند. شکاف ارگاسم، که نشان می‌دهد تنها حدود ٪۳۰ از زنان در روابط جنسی موقت به ارگاسم می‌رسند در مقایسه با بیش از ٪۹۰ مردان، یکی از عوامل کلیدی در کاهش تمایل زنان به این روابط است. این شکاف، که اغلب به دلیل تمرکز بر رضایت مردان در فرهنگ جنسی است، نشان می‌دهد که زنان نه‌تنها کنترل کامل بر روابط ندارند، بلکه گاهی قربانی انتظارات نابرابر فرهنگی می‌شوند.

نقش فناوری در تقویت روابط موقت

فناوری‌های نوین، به‌ویژه اپلیکیشن‌های دوستیابی مانندTinder، با ایجاد فرصت‌های متعدد برای ارتباطات کوتاه‌مدت، الگوهای رابطه‌ای را تغییر داده‌اند. بررسی‌ها نشان می‌‍دهد که الگوریتم‌های این پلتفرم‌ها اغلب به نفع مردان با جذابیت ظاهری بالاتر عمل می‌کنند، که این امر قدرت انتخاب زنان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. فناوری، با ترویج فرهنگ هوکاپ یا رابطه جنسی موقت و بدون تعهد (hookup culture)، استانداردهای جدیدی برای روابط ایجاد کرده است. مطالعات در حوزه تعامل انسان و کامپیوتر نشان می‌دهد که فناوری بسته به نحوه طراحی و استفاده از آن، می‌تواند کلیشه‌های جنسیتی (gender stereotypes) را تقویت یا تضعیف کند. این موضوع ضرورت طراحی فناوری‌هایی را که به برابری جنسیتی کمک کنند، برجسته می‌سازد.

پیامدهای روانی و اجتماعی روابط جنسی موقت

تفاوت‌های جنسیتی در تجربه‌های عاطفی

روابط جنسی موقت تأثیرات روانی متفاوتی بر زنان و مردان دارند. تحقیقات نشان می‌دهند که زنان بیشتر از مردان پس از این روابط دچار احساس پشیمانی، اضطراب، یا خلأ عاطفی می‌شوند. مطالعات گزارش می‌دهند که ٪۷۲ از زنان پس از روابط جنسی موقت احساس گناه می‌کنند، در حالی‌که این رقم برای مردان تنها ٪۳۲ است. این تفاوت می‌تواند به عوامل زیستی و روان‌شناختی، مانند تمایل تاریخی زنان به روابط بلندمدت به دلیل ریسک بارداری، و همچنین فشارهای اجتماعی برای حفظ «آبرو» نسبت داده شود. مردان، در مقابل، معمولاً روابط موقت را بدون درگیری عاطفی تجربه می‌کنند، اگرچه برخی ممکن است در طولانی‌مدت احساس تنهایی یا کاهش مهارت‌های عاطفی را گزارش کنند.

تأثیرات اجتماعی و نقش رسانه‌ها

استاندارد دوگانه جنسی همچنان یکی از موانع اصلی برای زنان در پذیرش روابط موقت است. در فرهنگ‌های غربی و حتی جوامع در حال گذار، مردان به دلیل داشتن شرکای جنسی متعدد تحسین می‌شوند، در حالی‌که زنان با برچسب‌های منفی مواجه می‌شوند. این نابرابری، زنان را در موقعیت شکننده‌ای قرار می‌دهد که ممکن است به کاهش عزت نفس یا خودسرزنشی منجر شود. رسانه‌ها و فرهنگ عامه با ترویج تصاویر ایده‌آل‌شده از آزادی جنسی، می‌توانند فشار مضاعفی برای مشارکت در روابط موقت ایجاد کنند. برای مثال، در فرانسه، درصد زنانی که با بیش از ده مرد رابطه جنسی داشته‌اند، از ٪۸ در سال ۲۰۰۶ به ٪۲۹ افزایش یافته است، که نشان‌دهنده تغییرات فرهنگی و کاهش تابوهای اجتماعی است.

خطرات و فرصت‌های روابط موقت

روابط جنسی موقت می‌توانند فرصت‌هایی برای رشد فردی، کشف نیازهای جنسی، و افزایش اعتمادبه‌نفس فراهم کنند، اما خطرات قابل‌توجهی نیز دارند. برای زنان، نگرانی‌هایی مانند بارداری ناخواسته، بیماری‌های مقاربتی، و قضاوت اجتماعی می‌توانند استرس روانی را افزایش دهند. مردان نیز ممکن است با فشارهای فرهنگی برای اثبات مردانگی از طریق شرکای جنسی متعدد مواجه شوند، که می‌تواند به اضطراب عملکرد یا روابط سطحی منجر شود. مطالعات تأکید می‌کنند که تجربه روابط موقت به عوامل متعددی مانند نگرش‌های فردی، ارزش‌های فرهنگی، و کیفیت رابطه بستگی دارد، و بنابراین، نمی‌توان آن را به‌صورت کلی مثبت یا منفی ارزیابی کرد.

به‌سوی آزادی یا تعهد؟ یافتن مسیر میانه

چالش‌های آزادی جنسی مطلق

دفاع از آزادی جنسی مطلق، بدون در نظر گرفتن پیامدهای روانی و اجتماعی، می‌تواند به آسیب‌هایی مانند افسردگی، احساس تهی بودن، یا کاهش صمیمیت عاطفی منجر شود. نظریه اقتصاد جنسی استدلال می‌کند که روابط موقت، به دلیل عرضه و تقاضای نابرابر منابع جنسی، اغلب به نفع مردان تمام می‌شوند، در حالی‌که زنان ممکن است هزینه‌های عاطفی و اجتماعی بیشتری متحمل شوند. فمینیسم، با تأکید بر آزادی انتخاب، این امکان را به زنان داده تا نقش‌های سنتی را کنار بگذارند، اما بدون آموزش و آگاهی، این آزادی ممکن است به نابرابری‌های جنسیتی دامن بزند. فرهنگ هوکاپ، که توسط رسانه‌ها و پلتفرم‌های دیجیتال تقویت می‌شود، می‌تواند انتظارات غیرواقعی از روابط ایجاد کند.

مزایای تعهد بلندمدت

تعهد بلندمدت، به‌ویژه در قالب روابط پایدار یا ازدواج، با مزایایی مانند امنیت روانی، حمایت اجتماعی، و بهبود سلامت روان همراه است. مطالعات نشان می‌دهند که روابط پایدار می‌توانند خطر افسردگی را کاهش دهند و حس تعلق را تقویت کنند. بااین‌حال، تعهد نیز چالش‌های خود را دارد، از جمله خطر روابط ناسالمیا محدودیت‌های فردی. فمینیسم مدرن با بازتعریف نقش‌های جنسیتی، به زوج‌ها کمک کرده تا تعهد را به‌صورت مشارکتی و برابر تعریف کنند، که می‌تواند نابرابری‌های قدرت را کاهش دهد .

مسیر میانه: انتخاب آگاهانه و نقش فناوری

به‌جای قطب‌بندی بین آزادی و تعهد، مسیر میانه‌ای مبتنی بر انتخاب آگاهانه پیشنهاد می‌شود. نظریه روابط جنسیتی (gender relations theory) تأکید می‌کند که روابط موفق نیازمند مذاکره فعال و بازتعریف نقش‌ها هستند. آموزش جنسی مبتنی بر واقعیت‌های علمی، که شامل اطلاعات درباره پیامدهای روانی، اجتماعی، و زیستی روابط موقت و بلندمدت باشد، می‌تواند به افراد کمک کند تا تصمیماتی متناسب با ارزش‌ها و اهداف خود بگیرند. فناوری‌های نوین، مانند هوش مصنوعی و اپلیکیشن‌های دوستیابی، روابط را بازتعریف کرده‌اند. پیشرفت‌هایی مانند رحم‌های مصنوعی ممکن است فشارهای سنتی بر زنان را کاهش دهند، اما چالش‌های اخلاقی جدیدی ایجاد می‌کنند. سیاست‌گذاری در حوزه فناوری باید بر طراحی پلتفرم‌هایی متمرکز باشد که روابط معنادار را ترویج کنند، و آموزش سواد دیجیتال می‌تواند به کاهش اثرات منفی فناوری کمک کند.

References (منابع):

1) Armstrong, E. A., England, P., & Fogarty, A. C. K. (2012). Accounting for women’s orgasm and sexual enjoyment in college hookups and relationships. American Sociological Review, 77(3), 435–462. https://doi.org/10.1177/0003122412445802

2) Baumeister, R. F., & Vohs, K. D. (2004). Sexual economics: Sex as female resource for social exchange in heterosexual interactions. Personality and Social Psychology Review, 8(4), 339–363. https://doi.org/10.1207/s15327957pspr0804_2

3) Bardzell, S. (2010). Feminist HCI: Taking stock and outlining an agenda for design. CHI Conference Proceedings. https://doi.org/10.1145/1753326.1753521

4) Budgeon, S. (2012). Third wave feminism and the politics of gender in late modernity. SAGE.

5) Conley, T. D. (2011). Perceived proposer personality characteristics and gender differences in acceptance of casual sex offers. Journal of Personality and Social Psychology, 100(2), 309–329. https://doi.org/10.1037/a0022152

6) Connell, R. (1987). Gender and power: Society, the person, and sexual politics. Stanford University Press.

7) David, G., & Cambre, C. (2016). Screened intimacies: Tinder and the swipe logic. Social Media + Society, 2(2). https://doi.org/10.1177/2056305116641976

8) Lorber, J. (2011). Strategies of feminist research in a globalized world. Emerald Group Publishing.

9) Milhausen, R. R., & Herold, E. S. (1999). Does the sexual double standard still exist? Perceptions of university women. Journal of Sex Research, 36(4), 361–368. https://doi.org/10.1080/00224499909552008

راوی: برایان بختیاری
متن به قلم: پروانه اله‌دینی