چرا آلمان، غول اقتصادی اروپا، در سراشیبی افول قرار گرفته است؟ چه چیزی باعث شده کشوری که روزگاری نماد صنعت و پیشرفت بود، امروز با چالش‌های عمیقی دست‌وپنجه نرم کند؟ از مهاجرت‌های بی‌رویه که ساختار اجتماعی را زیر فشار گذاشته تا بحران انرژی که زندگی روزمره را مختل کرده، آلمان در آستانه تغییرات بزرگی است. در این مقاله و ویدیوهای مربوط به آن، پرده از زوایای پنهان این افول برمی‌داریم و نشان می‌دهیم چگونه سیاست‌های گذشته، از درهای باز مرکل تا وابستگی به سوخت روسیه، آینده این کشور را به خطر انداخته است. اگر می‌خواهید بدانید چرا متخصصان آلمان را ترک می‌کنند و چگونه فرهنگ وک و تنش‌های اجتماعی این کشور را به لبه پرتگاه برده، با ما همراه شوید! ویدیوهای کانال یوتیوب برایان ویکی را تماشا کنید و خودتان قضاوت کنید: آیا آلمان هنوز همان سرزمین فرصت‌هاست یا در حال فروپاشی است؟
مقدمه‌ای بر افول اقتصادی آلمان
در دنیای معاصر، افول آلمان به عنوان یکی از ستون‌های اصلی اقتصاد اروپا، پدیده‌ای پیچیده و چندبعدی است که توجه تحلیل‌گران و پژوهشگران را به خود جلب کرده است. این افول نتیجه ترکیبی از عوامل ساختاری، اجتماعی و سیاسی است. از مهاجرت بی‌رویه به آلمان که فشارهای قابل توجهی بر سیستم‌های رفاهی وارد کرده، تا بحران انرژی ناشی از وابستگی به واردات خارجی. آلمان با چالش‌هایی روبرو است که می‌تواند جایگاه آن را در عرصه جهانی تضعیف کند.
افول آلمان نه تنها یک مسئله اقتصادی بلکه نشان‌دهنده تغییرات عمیق در ساختار جمعیتی و فرهنگی این کشور است. طبق گزارش‌های اخیر کمیسیون اروپا، اقتصاد آلمان در سال ۲۰۲۵ رشد تنها ۰.۷ درصدی را تجربه کرده و کسری بودجه به ۲.۴ درصد از تولید ناخالص داخلی (GDP) رسیده است. این وضعیت، که با اصطلاح ” بحران ساختاری” (Structural Crisis) شناخته می‌شود، ریشه در سیاست‌های مهاجرتی گذشته مانند سیاست درهای باز آنگلا مرکل در سال ۲۰۱۵ دارد که منجر به ورود بیش از ۲.۶ میلیون پناهجو تا سال ۲۰۲۴ شده است. مطالعات آکادمیک نشان می‌دهد که این مهاجرت بی‌رویه، بدون برنامه‌ریزی مناسب، به “فشار بر انسجام اجتماعی” منجر شده و بهره‌وری اقتصادی را کاهش داده است. علاوه بر این، پدیده “فرار مغزها” در میان متخصصان آلمانی افزایش یافته، جایی که سالانه صدها هزار نفر به دلیل نارضایتی از شرایط، کشور را ترک می‌کنند.
مقاله‌ای در مجله Demographic Research ۲۰۲۱ تاکید می‌کند که نرخ پایین باروری در آلمان (حدود ۱.۵ فرزند به ازای هر زن) وابستگی به مهاجرت را افزایش می‌دهد، اما عدم ادغام موفق می‌تواند به افزایش جرم و کاهش رشد اقتصادی بیانجامد. گزارش اتحادیه اروپا (۲۰۲۲) نیز شواهد پیچیده‌ای در مورد ارتباط مهاجرت با جرم ارائه می‌دهد، اما فشار بر منابع عمومی را غیرقابل انکار می‌داند. این چالش‌ها، افول آلمان را به یک مسئله چندلایه تبدیل کرده که نیاز به سیاست‌های اصلاحی دارد.
چالش‌های اقتصادی ناشی از مهاجرت بی‌رویه
اقتصاد آلمان، که زمانی به عنوان “لوکوموتیو اروپا” شناخته می‌شد، اکنون با رکود عمیقی مواجه است که بخشی از آن به مهاجرت بی‌رویه به آلمان نسبت داده می‌شود. پیش‌بینی‌های کمیسیون اروپا برای سال ۲۰۲۵ نشان‌دهنده رشد تنها ۰.۷ درصدی GDP است، که پایین‌ترین نرخ در اتحادیه اروپا به شمار می‌رود. این رکود، که با اصطلاح “رکود” (Stagnation) توصیف می‌شود، نتیجه کاهش سرمایه‌گذاری و افزایش بدهی‌های دولتی است. گزارش‌های اقتصادی حاکی از آن است که آلمان طولانی‌ترین دوره رکود خود در هفت دهه اخیر را تجربه می‌کند. مهاجرت بی‌رویه، هزینه‌های سالانه اسکان پناهجویان را به میلیاردها یورو رسانده و منجر به کسری بودجه شده است.
از سال ۲۰۱۵، آلمان بیش از یک میلیون پناهجو را پذیرفته که بسیاری فاقد مهارت‌های لازم برای بازار کار هستند. این امر، فشار زیادی بر سیستم رفاهی وارد کرده و پدیده فرار مغزها را تشدید نموده است. رکود صنعتی، که با اصطلاح” غیرصنعتی‌سازی” (Deindustrialization) شناخته می‌شود، کارخانه‌های بزرگی مانند فولکس‌واگن را تحت تاثیر قرار داده و کمبود نیروی ماهر را برجسته کرده است. پیش‌بینی‌های دولت برای سال ۲۰۲۵ رشد صفر درصدی را نشان می‌دهد، با بیکاری سه میلیون نفر. مطالعات نشان می‌دهد که مهاجرت بی‌رویه می‌تواند به کاهش بهره‌وری منجر شود، زیرا بدون سیاست‌های ادغام، وابستگی به رفاه افزایش می‌یابد.
علاوه بر این، سرمایه‌گذاری در بحران اقتصادی می‌تواند رشد را تحریک کند، اما بدهی‌های بالا مانع آن شده است. مقایسه حقوق مهندسان در آلمان (۶۰-۹۰ هزار یورو) با آمریکا (بیش از ۲۵۰ هزار دلار) نشان‌دهنده جذابیت پایین بازار کار آلمان است. شرکت‌های بزرگ مانند بلک‌راک از مهاجرت سود می‌برند، زیرا تقاضا برای مسکن و کالاها افزایش می‌یابد، اما این امر طبقه متوسط را تحت فشار قرار می‌دهد. در نهایت، این چالش‌ها نیاز به سیستم امتیازدهی مهاجرتی مانند کانادا را برجسته می‌کند تا نیروی متخصص جذب شود و افول اقتصادی کاهش یابد.
تاثیرات اجتماعی و فرهنگی مهاجرت بی‌رویه
مهاجرت بی‌رویه به آلمان از سال ۲۰۱۵ شدت گرفته و تاثیرات اجتماعی عمیقی بر جای گذاشته است. سیاست درهای باز مرکل منجر به ورود میلیون‌ها پناهجو از خاورمیانه و آفریقا شده که چالش‌هایی مانند کمبود مسکن ایجاد کرده است. “مهاجرت انبوه” (Mass Migration)، به افزایش تنش‌های اجتماعی و تغییرات جمعیتی منجر شده است. نرخ باروری پایین (۱.۵ فرزند) و پیری جمعیت، وابستگی به مهاجرت را افزایش داده، اما عدم ادغام موفق مشکل‌ساز شده است.
تا سال ۲۰۳۵، بیست میلیون کارگر بازنشسته خواهند شد در حالی که تنها ۱۲.۵ میلیون وارد بازار می‌شوند. گزارش BAMF (۲۰۲۰) نشان می‌دهد که مهاجرت بر جامعه تاثیر گذاشته، اما بدون برنامه‌ریزی، به عدم ادغام منجر می‌شود. پدیده گرویدن به اسلام در میان جوانان آلمانی برای جلوگیری از انزوا گزارش شده، که تغییرات فرهنگی را نشان می‌دهد. افزایش جرم مرتبط با مهاجرت، نگرانی‌های امنیتی را افزایش داده و دولت تعداد درخواست‌های پناهندگی را ۴۵ درصد کاهش داده است. فرهنگ woke یا Woke Culture، بحث‌های جنسیتی و نژادی را تشدید کرده و احزاب راست را تقویت نموده است. این فرهنگ اغلب مهاجرت را حمایت می‌کند، اما منتقدان آن را عامل عدم ادغام می‌دانند. سیاست‌های woke به تنش‌های فرهنگی منجر شده و افول اجتماعی را برجسته کرده است. مطالعات نشان می‌دهد که این تغییرات می‌تواند به” تغییر فرهنگی” (Cultural Shift) بیانجامد، جایی که ارزش‌های سنتی آلمان تحت تاثیر قرار می‌گیرد. در نهایت، نیاز به سیاست‌های ادغام فرهنگی برای کاهش این تاثیرات ضروری است. با این حال، نگرانی‌های عمومی در مورد ادغام ادامه دارد؛ نظرسنجی Ipsos MORI در سال ۲۰۱۹ نشان داد که تنها ۳۱ درصد آلمانی‌ها باور دارند اکثر مهاجران می‌توانند با موفقیت در جامعه ادغام شوند، در مقایسه با ۳۷ درصد در ۲۰۱۷. از نظر اقتصادی، نرخ اشتغال مهاجران سوری و افغان به ترتیب ۷۹ و ۴۰ درصد بین ۲۰۱۷ و ۲۰۱۸ افزایش یافت، اما آنها همچنان در آمار بیکاری بیش از حد نمایندگی می‌شوند، که به بوروکراسی و مشکلات مسکن نسبت داده می‌شود. این مهاجرت انبوه همچنین قطبی‌سازی سیاسی را افزایش داد، اعتماد به اتحادیه اروپا را کاهش داد و منجر به سیاست‌های پناهندگی سخت‌گیرانه‌تر در بسیاری از کشورها شد، که افول اجتماعی آلمان را به یک مسئله اروپایی تبدیل کرده است.
بحران انرژی و وابستگی خارجی در افول آلمان
“بحران انرژی” آلمان (Energy Crisis)، نتیجه تحریم‌های روسیه پس از جنگ اوکراین است. آلمان ۵۵ درصد گاز خود را از روسیه وارد می‌کرد و قطع آن قیمت‌ها را به شدت افزایش داده است. تحریم‌ها بر زغال‌سنگ و نفت، میلیاردها یورو ضرر برای روسیه ایجاد کرده، اما آلمان را نیز دچار آسیب کرده است. اختلالات انرژی حداقل ۱۰۰ میلیارد یورو هزینه برای اقتصاد آلمان داشته، که منجر به رکود ۰.۳ درصدی در سال ۲۰۲۳ شده است. این بحران، رکود صنعتی را تشدید کرده و بخش‌هایی مانند خودروسازی و فولاد را تحت فشار قرار داده است.
انتقال به انرژی سبز ناکارآمد بوده و وابستگی به سوخت‌های فسیلی را حفظ کرده است. موانع بوروکراتیک در توسعه زیرساخت‌های انرژی تجدیدپذیر، دستیابی به هدف کربن خنثی تا سال ۲۰۵۰ را با چالش جدی مواجه کرده است. مهاجرت بی‌رویه قرار بود نیروی کار برای بخش انرژی فراهم کند، اما کمبود مهارت‌ها مانع شده است. گزارش‌ها نشان می‌دهد که این بحران، افول آلمان را به یک مسئله جهانی تبدیل کرده است. در سال ۲۰۲۴، قیمت‌های بالای انرژی، هزینه‌های تولید را ۳۰ درصد افزایش داده و شرکت‌های کوچک را به سمت ورشکستگی سوق داده است. آلمان با قراردادهای LNG با قطر و نروژ وابستگی به روسیه را کاهش داد، اما همچنان ۹.۲ درصد گاز از طریق واسطه‌ها از روسیه تامین می‌شود. افزایش قیمت انرژی، تورم را به ۶.۲ درصد در سال ۲۰۲۴ رسانده و هزینه‌های زندگی را برای خانوارها بالا برده است. مطالعات اقتصادی هشدار می‌دهند که وابستگی خارجی می‌تواند به “آسیب‌پذیری انرژی” منجر شود.
برای مقابله، آلمان نیاز به تنوع منابع انرژی و سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوین مانند هیدروژن سبز دارد. با این حال، مهاجرت بی‌رویه منابع مالی را تحت فشار قرار داده و تخصیص بودجه به زیرساخت‌های انرژی را محدود کرده است. گزارش‌های اخیر نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاری ۵۰۰ میلیارد یورویی تا سال ۲۰۳۰ برای بازسازی شبکه انرژی لازم است، اما کسری بودجه این هدف را چالش‌برانگیز کرده است. این بحران، ارتباط نزدیکی با افول اقتصادی دارد و نیاز به سیاست‌های پایدار و هماهنگ را برجسته می‌کند.
References (منابع):
1) Bachmann, R., Baqaee, D., Bayer, C., Kuhn, M., Löschel, A., Moll, B., Peichl, A., Pittel, K., & Schularick, M. (2022). What if? The economic effects for Germany of a stop of energy imports from Russia. EconPol Policy Report 36. https://www.econpol.eu/publications/policy_report_36
2) Federal Office for Migration and Refugees (BAMF). (2020). The impact of immigration on Germany’s society. BAMF Research Report 1. https://www.bamf.de/SharedDocs/Anlagen/EN/Forschung/Forschungsberichte/fb01-einfluss-zuwanderung.pdf?__blob=publicationFile&v=10
3) International Monetary Fund (IMF). (2025). Making Germany grow again. Finance & Development. https://www.imf.org/en/Publications/fandd/issues/2025/06/making-germany-grow-again-ulrike-malmendier
4) Malmendier, U. (2024). So much for German efficiency: A warning for green policy aspirations. Baker Institute for Public Policy. https://www.bakerinstitute.org/research/so-much-german-efficiency-warning-green-policy-aspirations
5) Statista. (2025). Most important issues facing Germany. https://www.statista.com/statistics/1257188/most-important-issues-facing-germany/
6) https://www.statista.com/statistics/543381/house-owners-among-population-germany
راوی: برایان بختیاری
متن به قلم: پروانه اله‌دینی