افول آلمان | قسمت چهارم | محافظه کاری و عدم پیشرفت

از موتور اقتصاد اروپا تا رکود نوآوری

در دنیای معاصر که نوآوری‌های تکنولوژیکی با سرعت بی‌سابقه‌ای پیش می‌روند، محافظه‌کاری (conservatism) به عنوان یک نظام فکری غالب در جامعه آلمان، نقش مانعی بر سر راه پیشرفت اقتصادی و صنعتی این کشور ایفا کرده است. این رویکرد، که بر حفظ وضعیت موجود (status quo) تأکید دارد، زمانی که آلمان در دوران پس از جنگ جهانی دوم به عنوان موتور اقتصادی اروپا شناخته می‌شد، مفید بود، اما امروزه منجر به عقب‌ماندگی در حوزه‌های کلیدی مانند فناوری اطلاعات، انرژی و حمل‌ونقل شده است. بر اساس گزارش‌های اخیر، اقتصاد آلمان در سال ۲۰۲۵ رشد صفر درصدی را تجربه خواهد کرد، که این امر عمدتاً ناشی از تصمیم‌گیری‌های کند و عدم تمایل به ریسک‌پذیری است. پژوهش‌ها نشان می‌دهند که شاخص نوآوری جهانی آلمان (Global Innovation Index) از رتبه برتر خود در دهه‌های گذشته به جایگاه پایین‌تری سقوط کرده، و این افول با عوامل فرهنگی مانند اصل رایج «سیستم در حال اجرا را دست نزن» (don’t touch a running system) مرتبط است. محافظه‌کاری آلمان، هرچند با دقت و کیفیت همراه است، امروزه مانع پیشرفت شده و نیاز به تغییر نگرش به سمت نوآوری سریع دارد، این مقاله به بررسی ابعاد مختلف این محافظه‌کاری در بخش‌های صنعت، فناوری و زیرساخت‌ها می‌پردازد و تأثیر آن بر متخصصین و اقتصاد کلان را تحلیل می‌کند. با تمرکز بر مسائلی مانند حفاظت از داده‌ها تحت GDPR (General Data Protection Regulation) و سیستم‌های قدیمی (legacy systems)، هدف این است که نشان دهیم چگونه این عوامل به سرخوردگی متخصصین و فرار مغزها منجر می‌شوند.

محافظه‌کاری در صنعت و فناوری آلمان

محافظه‌کاری در صنعت آلمان، به ویژه در بخش IT و تولید نرم‌افزار، به شکل حفظ سیستم‌های قدیمی ظاهر می‌شود، جایی که شرکت‌ها از فناوری‌های نوین مانند رایانش ابری (cloud computing) اجتناب می‌ورزند. این رویکرد، ریشه در فرهنگ سازمانی سلسله‌مراتبی (hierarchical organizational culture) دارد و بهره‌وری را کاهش می‌دهد. برای مثال، قوانین سخت‌گیرانه GDPR شرکت‌ها را به سمت نرم‌افزارهای محلی (on-premises software) سوق می‌دهد، که هزینه‌ها را افزایش داده و نوآوری را کند می‌کند. در حوزه اینترنت، پوشش فیبر نوری آلمان تا میانه ۲۰۲۵ تنها به ۵۳ درصد رسیده، رقمی که از اهداف اعلامی ۵۰ درصدی برای پایان ۲۰۲۵ عقب مانده و آلمان را در رتبه‌ای پایین‌تر از کشورهایی مانند رومانی قرار داده است. علاوه بر این، در صنعت خودرو نیز عقب‌ماندگی مشهود است، آلمان در انتقال به خودروهای برقی (electric vehicles – EVs) تأخیر داشته؛ هر چند تولید خودروهای برقی در نیمه نخست ۲۰۲۵ رکورد ۶۳۵ هزار دستگاه EV را ثبت کرده، اما بازار کلی خودرو با کاهش ۴.۷ درصدی مواجه است و شرکت‌هایی مانند BMW و Volkswagen سهم بازار خود را به رقبایی همچون Tesla واگذار کرده‌اند. مطالعه‌ای نشان می‌دهد که این تأخیرها ناشی از تمرکز اصلی آن‌ها بر بهینه‌سازی موتورهای احتراق داخلی است، که منجر به کاهش تولید کلی و از دست دادن سهم بازار شده است. روند کاهشی سفارشات صنعت خودرو (نیم میلیون خودرو کمتر از ۲۰۱۹)، افول اقتصادی را تشدید می‌کند.

تأثیرات بر متخصصین و مهاجرت مغزها

محافظه‌کاری سازمانی در آلمان نه تنها پیشرفت صنعتی را کند می‌کند، بلکه نیروی انسانی متخصص را سرخورده کرده و به مهاجرت مغزها دامن می‌زند. متخصصین در شرکت‌های آلمانی اغلب از تصمیم‌گیری‌های سلسله‌مراتبی شکایت دارند، که فرآیندها را طولانی کرده و نوآوری را سرکوب می‌کند. پژوهش‌ها نشان می‌دهند که این فرهنگ، بهره‌وری را کاهش داده و منجر به خروج متخصصین به کشورهایی مانند ایالات متحده یا سوئیس می‌شود، و در سال ۲۰۲۵، آلمان با افزایش خروج پژوهشگران مواجه است. برای مثال، در استارت‌آپ‌ها، تمرکز بر برنامه‌های کسب‌وکار طولانی به جای ایده‌های سریع (pitch decks)، فرصت‌ها را از دست می‌دهد و متخصصین را دلسرد می‌کند. در بخش انرژی نیز، سیاست‌های محافظه‌کارانه مانند تعطیلی نیروگاه‌های اتمی در ۲۰۲۳ و بازگشت به زغال‌سنگ، متخصصین حوزه انرژی‌های پاک را ناامید کرده است. طبق گزارش Fraunhofer (۲۰۲۵)، در سال ۲۰۲۴ سهم زغال‌سنگ همچنان ۲۳٪ و انرژی‌های تجدیدپذیر ۵۷٪ از تولید برق را تشکیل می‌دهد. با توجه به نمودار ترکیب انرژی (۲۰۲۳)، وابستگی به سوخت‌های فسیلی ادامه دارد و سرمایه‌گذاری در هیدروژن سبز با کاهش بودجه در ۲۰۲۵ مواجه شده، که نوآوری را با چالش روبرو کرده است. مطالعه‌ای تأکید می‌کند که این سیاست‌ها، وابستگی به واردات گاز طبیعی را افزایش داده و اهداف پایداری را به خطر انداخته است.

زیرساخت‌ها و هزینه‌های اقتصادی

در حوزه زیرساخت‌ها، محافظه‌کاری آلمان در سیستم ریلی مشهود است؛ سرمایه‌گذاری ۱۵۰ میلیارد یورویی برای بهینه‌سازی شبکه ریلی در جریان است، اما تأخیرها در ۲۰۲۵ همچنان بالا بوده و شرکت Deutsche Bahn با بحران مدیریتی مواجه است. این رویکرد، بدون انتقال به فناوری‌های نوین مانند قطارهای مغناطیسی، بهره‌وری را کاهش می‌دهد. پژوهش‌ها نشان می‌دهند که این تأخیرها، اقتصاد را مختل کرده و نیاز به سرمایه‌گذاری بیشتر دارد. در پروژه‌هایی مانند eHighway شرکت زیمنس برای کامیون‌های برقی، میلیون‌ها یورو صرف شده بدون جایگزینی کارآمد مانند ایستگاه‌های تعویض باتری، که نشان‌دهنده عدم چشم‌انداز آینده‌نگرانه است. این سیستم بر کاهش آلودگی محلی تمرکز دارد، اما نگهداری آن هزینه‌بر است و پروژه‌های مشابه در ۲۰۲۵ پیشرفت محدودی داشته‌اند . در حوزه انرژی هیدروژنی نیز آلمان از سال ۲۰۲۵ تا ۲۰۳۶ حدود ۳ میلیارد یورو برای واردات هیدروژن سبز اختصاص داده، اما کاهش بودجه کل و چالش‌های فنی مانند ذخیره‌سازی، اثربخشی این سیاست را زیر سؤال برده است. این کاستی‌ها در نهایت به کاهش تولید ناخالص داخلی (GDP) و تشدید رکود اقتصادی دامن زده‌اند. برای بهبود زیرساخت‌ها و کاهش هزینه‌های اقتصادی، آلمان نیازمند بازنگری در استراتژی‌های سرمایه‌گذاری خود است تا با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین، بهره‌وری را افزایش دهد. این امر می‌تواند از طریق تسریع در اجرای پروژه‌های ریلی و انرژی پایدار، به تقویت رشد اقتصادی و کاهش اثرات رکود کمک کند.

References (منابع):

1) Euronews. (2025). Germany’s automotive industry in crisis: Politics are to blame, says trade economist. https://www.euronews.com/business/2025/09/11/germanys-automotive-industry-in-crisis-politics-are-to-blame-says-trade-economist

2) Fraunhofer Institute for Solar Energy Systems. (2025). German net power generation in 2024: Electricity mix cleaner than ever. https://www.ise.fraunhofer.de/en/press-media/press-releases/2025/public-electricity-generation-2024-renewable-energies-cover-more-than-60-percent-of-german-electricity-consumption-for-the-first-time.html

3) German Association of the Automotive Industry (VDA). (2025). German EV production reaches new record in first half of 2025. https://www.cleanenergywire.org/news/german-ev-production-reaches-new-record-first-half-2025-industry-association

4) Heise Online. (2025). Fiber optic expansion: Two out of three companies suffer from slow internet. https://www.heise.de/en/news/Fiber-optic-expansion-Two-out-of-three-companies-suffer-from-slow-internet-10641704.html

5) International Energy Agency. (2025). Germany 2025 energy policy review. https://iea.blob.core.windows.net/assets/7fea0ad0-1cc1-45e9-810b-2d602e64642f/Germany2025.pdf

6) Omdia. (2024). Germany’s fiber rollout falls short, putting 2025 targets at risk. https://omdia.tech.informa.com/om128296/germanys-fiber-rollout-falls-short-putting-2025-targets-at-risk

7) Refire Online. (2025). The cost of rigidity: why Germany risks another economic brain drain. https://www.refire-online.com/opinion/cost-of-rigidity-germany-risks-another-economic-brain-drain

8) Reuters. (2025). German economy to flatline in 2025 as tariff turmoil hits, government says. https://www.reuters.com/world/europe/german-economy-flatline-2025-tariff-turmoil-hits-government-says-2025-04-24

9) Reuters. (2025). Germany cuts funds for hydrogen in new budget. https://www.argusmedia.com/en/news-and-insights/latest-market-news/2703561-germany-cuts-funds-for-hydrogen-in-new-budget

10) Reuters. (2025). Germany’s energy use rises 2.3% in first half of 2025. https://www.reuters.com/business/energy/germanys-energy-use-rises-23-first-half-2025-2025-07-29

11) Siemens Mobility. eHighway – Electrification of road freight transport. https://www.mobility.siemens.com/us/en/portfolio/rail-infrastructure/electrification/ehighway.html

راوی: برایان بختیاری
متن به قلم: پروانه اله‌دینی