خیانت عاطفی یا خیانت جنسی؟ کدام یک دردناک‌تر است؟

تفاوت‌های فرگشتی در واکنش به خیانت

حسادت یک احساس هشداردهنده است که افراد را از تهدیدهای احتمالی به روابط آگاه می‌کند. اگرچه مردان و زنان به یک اندازه حسادت را تجربه می‌کنند، اما تفاوت‌هایی در نوع خیانتی که آن‌ها را بیشتر ناراحت می‌کند وجود دارد. مردان بیشتر به خیانت جنسی (sexual infidelity) حساس هستند، زیرا ممکن است منجر به پدر شدن از فرزندی شود که متعلق به آن‌ها نیست. زنان بیشتر به خیانت احساسی (emotional infidelity) حساس هستند، زیرا می‌تواند منجر به از دست دادن منابع و حمایت شریک زندگی به نفع رقیب شود.

مردان و زنان هنگام خیانت، استراتژی‌های متفاوتی برای کاهش پیامدهای آن دارند. اگر خیانت فاش شود، مردان بیشتر از زنان رابطه عاطفی خود با فرد دیگر را انکار می‌کنند. زنان بیشتر از مردان رابطه جنسی خود را انکار می‌کنند. این یافته‌ها نشان می‌دهند که تفاوت‌های جنسیتی در نگرش به خیانت و مدیریت آن وجود دارد. این تفاوت‌ها ریشه در فرگشت دارند؛ زیرا مردان و زنان در حفظ شریک خود با چالش‌های متفاوتی روبه‌رو بوده‌اند. از آنجا که خیانت جنسی و احساسی هزینه‌های متفاوتی برای هر جنس دارد، فرض بر این است که انسان‌ها راهبردهای خاصی برای ارزیابی و مدیریت این خیانت‌ها دارند.

پیامدهای فرگشتی خیانت برای هر جنس

به دلیل لقاح داخلی در زنان، خیانت جنسی شریک زندگی برای مردان پیامدهای سنگینی دارد، از جمله: احتمال پدر شدن از فرزندی که متعلق به آن‌ها نیست، از دست دادن منابع تولیدمثلی شریک، هدر رفتن زمانی که برای جذب و حفظ شریک صرف شده است، کاهش جایگاه و اعتبار اجتماعی. بنابراین بازجویی درباره جنبه جنسی خیانت به مردان کمک می‌کرد تا میزان آسیب را ارزیابی کرده و درباره ادامه یا قطع رابطه تصمیم بگیرند. در مقابل، زنان با خطر بی‌وفایی عاطفی مردان مواجه بودند. خیانت احساسی مردان می‌توانست به تخصیص منابع، توجه، سرمایه‌گذاری، و حمایت به شریک جدید، کاهش تعهد مرد به فرزندان و شریک اصلی منجر شود. با توجه به اهمیت سرمایه‌گذاری پدری در بقای فرزندان، بازجویی درباره جنبه احساسی خیانت به زنان کمک می‌کرد تا میزان آسیب را سنجیده و درباره رابطه تصمیم بگیرند.

این دیدگاه فرض می‌کند که حسادت در مردان و زنان از لحاظ فرگشتی به‌طور متفاوتی شکل گرفته است، زیرا انواع مختلف خیانت، موفقیت تولیدمثلی آن‌ها را به شیوه‌های متفاوتی تهدید می‌کند. به عبارت دیگر تفاوت‌های شناختی بین مردان و زنان در پردازش خیانت، ریشه در انتخاب طبیعی و مسائل فرگشتی مرتبط با تولیدمثل دارد.

شواهد تجربی از برنامه Cheaters

شواهد فراوانی نشان می‌دهد که بین زن و مرد تفاوت‌هایی در میزان حساسیت به نشانه‌های خیانت جنسی و عاطفی که باعث حسادت می‌شوند، وجود دارد. یکی از انتقادات به این پژوهش‌ها این است که این تفاوت‌های جنسی مشاهده‌شده، نتیجه سناریوهای فرضی و روش‌های انتخاب اجباری هستند که معمولاً در مطالعات به کار می‌روند. ولی Barry X. Kuhle (۲۰۱۱) با استفاده از روشی نوآورانه، ماهیت بازجویی‌های ناشی از حسادت را در مواجهه با خیانت‌های واقعی که در برنامه تلویزیونی Cheaters ضبط شده‌اند، بررسی کرده است. اگرچه مطالعات پیشین تفاوت‌های جنسی در حسادت را از طریق گزارش‌های آینده‌نگر و گذشته‌نگر نشان داده‌اند، این پژوهش اولین مطالعه‌ای است که این تفاوت‌ها را در شرایط واقعی (in vivo) بررسی می‌کند. این یافته‌ها انتقاد مبنی بر اینکه تفاوت‌های جنسی در حسادت صرفاً ناشی از روش‌شناسی مطالعات هستند را رد می‌کند.

این مطالعه ۵۱ قسمت از برنامه “Cheaters” را تحلیل کرده و به بررسی ۷۵ مورد خیانت پرداخته است. شش کدگذار آموزش‌دیده این قسمت‌ها را بررسی کردند تا نوع سوالات حسادت‌آمیز قربانیان خیانت را شناسایی کنند. هدف اصلی تعیین این بود که آیا مردان و زنان به شکل متفاوتی در مورد خیانت شرکای خود سوال می‌پرسند، به‌ویژه اینکه آیا مردان بیشتر به جنبه جنسی و زنان به جنبه عاطفی توجه می‌کنند. این برنامه روایتگر روابط عاشقانه‌ واقعی‌ای است که در آن یک قربانی، یک خیانتکار و یک رقیب درگیر هستند. هدف این مطالعه بررسی این موضوع بود که آیا زنان و مردانی که قربانی خیانت شده‌اند، در هنگام بازجویی از شریک خیانتکارشان، واکنش‌های متفاوتی از خود نشان می‌دهند. با توجه به هزینه‌های متفاوتی که خیانت جنسی و عاطفی برای هر جنس دارد، این احتمال مطرح می‌شود که انسان‌ها دارای راهبردهای ارزیابی خسارت متفاوتی بر اساس جنسیت باشند که برای بررسی ماهیت خیانت شریکشان به کار می‌رود.

در ۳۰ مورد از ۴۲ پرونده‌ای که قربانی آن‌ها مردان بودند و در ۴۵ مورد از ۶۰ پرونده‌ای که قربانی آن‌ها زنان بودند، فرد خیانت‌دیده از شریک خیانتکار خود درباره ماهیت رابطه سؤال پرسید. سؤالات رایج شامل: «با او رابطه جنسی داشتی؟»، «آیا او را دوست داری؟» و «چه کسی را بیشتر دوست داری؟» بودند. همان‌طور که پیش‌بینی شده بود:

• مردان بیشتر از زنان (۵۷% در برابر ۲۹%) بر جنبه جنسی خیانت شریکشان تمرکز داشتند.
• زنان بیشتر از مردان (۷۱% در برابر ۴۳%) بر جنبه عاطفی خیانت شریکشان تمرکز داشتند.

تحقیق ارائه شده در اینجا تفاوت‌های متمایز بین مردان و زنان در واکنش به خیانت را که ریشه در گذشته فرگشتی آنها دارد، برجسته می‌کند. با تحلیل پاسخ‌های خام و احساسی در برنامه”Cheaters”، ما به درک عمیق‌تری از پیچیدگی‌های حسادت انسانی دست می‌یابیم. این یافته‌ها نه تنها تحقیقات قبلی را تأیید می‌کند بلکه راه را برای تحقیقات آینده در زمینه نحوه بروز حسادت در زندگی ما هموار می‌سازد.

References (منابع):

1) https://youtu.be/n9wzSpz7gKE?si=qUBJLjqnM9D8v6Fc

2) Kuhle, B. X. (2012). Did you have sex with him? Do you love her? An in vivo test of sex differences in jealous interrogations. Evolution and Human Behavior, 33(5), 449–459. https://doi.org/10.1016/j.paid.2011.07.034

3) Buss, D.M., Larsen, R.J., Westen, D., & Semmelroth, J. (1992). Sex differences in jealousy: Evolution, physiology, and psychology.

4) DeSteno, D. (2010). Studies on sex, attachment style, and elicitors of jealousy.

5) Kuhle, B.X., Smedley, K.D., & Schmitt, D.P. (2009). Sex-differentiated damage assessment strategies in infidelity.

راوی: برایان بختیاری
متن به قلم: پروانه اله‌دینی